Z pojęciem afty jako czegoś nieprzyjemnego, co ni stąd, ni zowąd pojawia się w ustach, spotkała się zapewne większość osób. Gdy nieco bardziej zagłębić się w temat, to okaże się jednak, że trudno jest określić, czym jest afta i jakie są przyczyny jej powstawania.
Literatura enigmatycznie określa afty jako płytkie, koliste, owalne nadżerki lub owrzodzenia pokryte włóknikowatym nalotem o barwie kremowobiałej, otoczone rąbkiem zapalnym, rozwijające się na zmienionym zapalnie, lekko obrzękniętym podłożu. To zrozumienia istoty problemu nie ułatwia. Zobacz aktualną wiedzę z 2022 roku!
- Afty a opryszczka
- Skąd się biorą afty?
- Jak się pozbyć afty?
- Jaki płyn jest dla mnie najlepszy?
- Uwaga na Nowotwory!
- spomaganie leczenia
- Zespół Behçeta
Afty a opryszczka
Wielu pacjentów odczuwa objawy pieczenia i mrowienia na około 24-48 godzin przed powstaniem wykwitu aftowego. Podobne objawy wiążą się z powstawaniem opryszczki wargowej u pacjentów zarażonych wirusem Herpes simplex. W przypadku opryszczki wykwit ma jednak charakter pęcherzyka wyniosłego ponad powierzchnię i wypełnionego płynem surowiczym.
Opryszczka występuje okresowo i zazwyczaj wiąże się ze stanem przemęczenia i osłabienia gospodarza. W przypadku aft osłabienie odporności to tylko jedna z wielu przyczyn powstawania. Istotną różnicą w przypadku jednych i drugich wykwitów stanowi fakt, że afty nie są zaraźliwe – w przeciwieństwie do opryszczki, gdzie kontakt ze śliną czy innymi płynami ustrojowymi może doprowadzić do zarażenia.
Afty najczęściej pojawiają się na policzkach, krawędziach języka, wargach, dnie jamy ustnej, podniebieniu miękkim lub tylnej ścianie gardła, czyli obszarach pokrytych tak zwanym nabłonkiem nierogowaciejącym. Na pozostałych obszarach oraz u palaczy tytoniu afty występują zdecydowanie rzadziej.
Problem staje się uciążliwy dla pacjenta w momencie, kiedy afty pojawiają się regularnie raz na jakiś czas, a może się to dziać raz na parę miesięcy lub nawet tygodni. Według badań przypadłość ta dotyczy około 17-50 procent populacji z nieznaczną przewagą wśród kobiet i nieco częściej w przypadku pacjentów o wyższym statusie społecznym, narażonych na silny stres. Ponadto u prawie połowy pacjentów, którzy zmagają się z problemem aft nawracających, występują one rodzinnie, jednak sposobu ich dziedziczenia dotychczas nie poznano.
Skąd się biorą afty
Jako przyczyny powstawania aft naukowcy wskazują zarówno czynniki miejscowe, jak i ogólne, czyli dotyczące całości naszego organizmu. Mogą być to urazy, na przykład powstałe podczas szczotkowania zębów lub będące następstwem zabiegów stomatologicznych, jak choćby naciągania policzka w trakcie ekstrakcji dolnej ósemki.
Niekiedy do powstawania aft predysponują: stres i nadmierne emocje, infekcje bakteryjne i wirusowe, różnorakie zaburzenia odpowiedzi immunologicznej, tak błahe, jak chociażby przebyte przeziębienie, poprzez poważne, jak na przykład bycie nosicielem wirusa HIV, alergie i nietolerancje pokarmowe czy zmiany hormonalne.
U kobiet powstawanie aft może być niekiedy związane z fazami cyklu miesiączkowego, a czasami problem może być też efektem ubocznym stosowania antykoncepcji hormonalnej.
Najczęściej jednak za czynniki sprawcze uznaje się: niedobory kwasu foliowego, witaminy B12 lub żelaza oraz choroby pasożytnicze. Czasami nawracające afty mogą występować u pacjentów z poważnymi schorzeniami układu pokarmowego, takimi jak choroba Leśniowskiego-Crohna, celiakia i wrzodziejące zapalenie jelit.
W każdym przypadku pacjenta, u którego występują nawracające afty, bądź są one duże, jest ich wiele i wiążą się z bardzo nieprzyjemnymi dolegliwościami, stomatolog powinien przeprowadzić wywiad dotyczący objawów występujących u pacjenta i niewiążących się bezpośrednio z obszarem jego specjalności.
Jeśli powstanie podejrzenie, że pacjenta może dotyczyć któreś z wymienionych schorzeń, stomatolog powinien skierować go do lekarza rodzinnego celem wykonania badań krwi albo endoskopii.
Jak się pozbyć aft
Co w takim razie powinniśmy zrobić, jeśli podejrzewamy, że wystąpiła u nas afta? Najlepiej w takim przypadku udać się do stomatologa, który potwierdzi nasze przypuszczenia.
W następnej kolejności powinniśmy ustalić, co mogło być w naszym przypadku czynnikiem sprawczym powstania wykwitu. Czasami jest to zbyt twarda szczoteczka albo drażniący błonę śluzową zamek od aparatu ortodontycznego. W dalszej kolejności wdrażamy leczenie miejscowe.
Chcesz lepiej dba o dziąsła? Ten artykuł jest dla Ciebie.
Wśród preparatów gotowych, do kupienia w aptece, na uwagę zasługuje Solcoseryl, który stanowi maść dostępną bez recepty. Jej główny składnik to bezbiałkowy dializat z krwi cieląt. Preparat przyspiesza regenerację i odnowę tkanek. Niestety, nie nadaje się do stosowania u dzieci poniżej 12. roku życia.
Drugi polecany przeze mnie preparat to Carrident – maść dostępna niestety wyłącznie na receptę. Preparat zawiera antybiotyk o szerokim spektrum działania oraz enzym (papainę) otrzymywany z owoców papai, a także benzoesan sodu o działaniu przeciwbakteryjnym.
Papaina oczyszcza ranę przez rozpuszczenie tkanek martwiczych, skrzepu i ropy. Ponadto niszczy peptydy, odpowiedzialne za przekrwienie tkanek i ich obrzęk. Ułatwia działanie pozostałym składnikom maści.
Stosowanie obu preparatów polega na naniesieniu niewielkiej ilości leku na palec wskazujący i wcieraniu go w zmienione chorobowo miejsce przez około 2 minuty. Aplikację musi każdorazowo poprzedzić dokładne umycie rąk, a po zabiegu nie powinniśmy nic jeść ani pić przez około 30 minut.
Godny uwagi preparat stanowi również pasta do mycia zębów Zendium, która poprzez zawarty w niej cynk działa kojąco na wszelkie zmiany błony śluzowej. Polecana jest szczególnie osobom, u których występują afty nawracające.
Uwaga – nowotwory!
Należy jednak pamiętać, że jakakolwiek zmiana w jamie ustnej utrzymująca się powyżej dwóch tygodni, nawet wyglądająca identycznie jak afty, które pokażą się nam po wpisaniu w Google hasła „afta”, wymaga rozszerzonej diagnostyki.
Nowotwory jamy ustnej, jakkolwiek niezbyt częste (w Polsce co roku diagnozowanych jest ich nieco ponad tysiąc) właśnie z tego powodu, że często mylone są z aftami, owrzodzeniami czy odleżynami (u osób stosujących protezy), mogą być przez pacjenta zbyt długo bagatelizowane.
Diagnozę w kierunku nowotworu jamy ustnej powinniśmy szczególnie brać pod uwagę u osób nadużywających alkoholu, palących papierosy czy zarażonych wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV).
W diagnostyce różnicowej powinniśmy wziąć pod uwagę również kiłę i tak zwane owrzodzenie pierwotne, pojawiające się na błonie śluzowej około 2-3 tygodnie po kontakcie seksualnym z osobą zarażoną. Owrzodzenie takie jest niebolesne, twarde, ma uniesione brzegi i błyszczącą strukturę.
Charakterystyczne jest w tym przypadku to, że po pewnym czasie samoistnie ustępuje, tym samym usypiając czujność pacjenta, który – nieświadomy sytuacji – zaraża kolejne osoby. Mało prawdopodobne, ale możliwe rozpoznanie stanowi gruźlica. W odróżnieniu od kiły w tym przypadku owrzodzenie jest bolesne i towarzyszy mu powiększenie regionalnych węzłów chłonnych.
Domowe sposoby na afty
Naturalne sposoby leczenia aft nie istnieją, natomiast możemy się wspomóc, stosując płukanki, które działają odkażająco i ściągająco na błonę śluzową, wspomagając w ten sposób leczenie. Mamy tutaj do wyboru wywary na bazie szałwii, rumianku czy kwiatu malwy.
W przypadku pacjentów, u których powstawanie aft wiąże się z nietolerancją pokarmową, powinno się zadbać o dietę i kolejno próbować wykluczać z niej produkty takie jak kawa, herbata, kakao, pomidory, cytrusy, brokuły, oberżyny i orzechy.
Zespół Behçeta
Ciekawostkę związaną z pojęciem aft stanowi mało popularne schorzenie o nazwie Zespół Behçeta, które związane jest z triadą objawów w postaci aft nawracających błony śluzowej jamy ustnej, aft nawracających błony śluzowej narządów płciowych oraz nawracającym zapaleniem tęczówki.
Zespół dotyczy przede wszystkim młodych mężczyzn w wieku 25-30 lat. Najczęściej występuje wśród mieszkańców Basenu Morza Śródziemnego, na Bliskim Wschodzie i we wschodniej Azji. Wymienionym objawom mogą towarzyszyć zmiany skórne, stawowe, neurologiczne oraz choroby nerek i przewodu pokarmowego.
Objawy ze strony naczyń krwionośnych, zarówno tętniczych, jak i żylnych, stanowią najczęstszą przyczynę powikłań śmiertelnych u osób z zespołem Behçeta.
Autor: Aleksandra Banach
Dodaj opinię jako pierwszy.
