Aparat ortodontyczny – kiedy nosić i ile kosztuje

Aparat ortodontyczny to stomatologiczne rozwiązanie dla osób, które na co dzień borykają się z tak zwanymi krzywymi zębami oraz wadami zgryzu. Zaburzenie to jest przyczyną kompleksów wielu pacjentów odwiedzających gabinet ortodonty.

Jednak musimy pamiętać, że wady zgryzu to kwestia nie tylko estetyki. W perspektywie czasu nieleczone zaburzenia ortodontyczne mogą dawać objawy bólowe stawów skroniowo-żuchwowych, mogą powodować problemy z przeżuwaniem pokarmu czy prawidłową mową.

Dodatkowo pamiętajmy, że stłoczenia, nieprawidłowy zgryz czy źle wyrzynające się zęby mogą stanowić problem w utrzymaniu prawidłowej higieny jamy ustnej. Często w takich momentach nie mamy możliwości dotrzeć szczoteczką czy nitką do wszystkich newralgicznych miejsc i usunąć wszystkie osady oraz resztki pokarmu. To z kolei prowadzi do stanów zapalnych dziąseł oraz próchnicy.

Tematyką aparatów stomatologicznych zajmuje się jak już wiadomo ortodoncja. Tak naprawdę o tym jakie leczenie będzie dla nas najlepsze oraz jak długo będzie ono trwało i przy użyciu jakich elementów decyduje nasz lekarz specjalista. Postaram się jednak choć trochę zobrazowywać na czym polega leczenie ortodontyczne aparatem i czego możemy się spodziewać przed, w trakcie i po leczeniu. Zobacz aktualną wiedzę z 2022 roku!

1. Czym jest i jak działa aparat ortodontyczny?
2. Kto powinien nosić aparat ortodontyczny
3. Jakie są rodzaje i ile kosztuje leczenie aparatem ortodontycznym
4. Jak dbać o zęby nosząc aparat

Czym jest i jak działa aparat ortodontyczny?

Każdy pacjent jest indywidualnym przypadkiem i tak właśnie dobierany jest aparat ortodontyczny. Inne aparaty są przeznaczone dla dzieci, inne dla osób dorosłych a jeszcze inne dla osób, które mają problemy nie tylko z zębami ale też ze wzrostem szczęki czy żuchwy.

Standardowy stały aparat ortodontyczny składa się z trzech podstawowych elementów – zamków przyklejanych do powierzchni zębów, drutów umieszczanych na zamkach oraz ligatur łączących zamki z drutem. Aparat stały nosi tą nazwę ze względu na przyklejane na określany czas zamki i oznacza, że aparat ten pozostaje w jamie ustnej 24h/dobę.

Stąd też różni się on od aparatów czasowych, wyjmowanych (wyciągi ortodontyczne), które użytkowane są przez pewien okres czasu w ciągu dnia i mogą być wyjmowane z jamy ustnej przez pacjenta. Aparaty ruchome przeznaczone są głównie do leczenia dzieci, kiedy tempo wzrostu jest największe. Niestety wady zgryzu u dorosłych mogą być leczone jedynie aparatami stałymi.

Przed założeniem aparatu ortodontycznego lekarz wykonuje szereg badań, w tym wykonanie modeli oraz zdjęć, które pomogą mu zaplanować prawidłowo przebieg leczenia oraz dobrać najlepszy aparat dla danego pacjenta.

Czas leczenia aparatem ortodontycznym, założonym na stałe, potrzebuje około dwóch lat, aby doprowadzić nasz zgryz do prawidłowego położenia. Jest to więc leczenie długotrwałe i należy się uzbroić w duże pokłady cierpliwości oraz spokoju, aby zobaczyć pierwsze efekty leczenia i były proste zęby.

Stały aparat wywiera nacisk na zęby prowadząc do przesuwania się ich w zamierzonym przez lekarza kierunku. Siła jaką aparat wywiera na zęby powoduje zanik tkanki kostnej w pewnych obszarach dzięki czemu ząb może się przemiesić w danym kierunku, a w okolicy przesuniętego zęba dochodzi do nawarstwiania się nowej kości. Dzięki temu procesowi resorpcji-odbudowy kości możliwe jest nowe ustawienie zębów w łuku.

Kto powinien założyć aparat ortodontyczny?

O tym czy musimy, ale też czy w ogóle możemy nosić aparat ortodontyczny decyduje zawsze lekarz ortodonta. Leczenie aparatami stałymi dotyczy zarówno dzieci jak i osób dorosłych.

W dzisiejszej stomatologii nie ma już okresów kiedy leczenie ortodontyczne pozbawione jest sensu u dorosłych. Dziś tak naprawdę aparat stały przestał być domeną osób młodych a coraz częściej widujemy go u osób po 30., 40. roku życia. Jednakże, to o czym musimy pamiętać to to, że leczenie aparatem u osób dorosłych trwa zazwyczaj dłużej i może nie prowadzić to tak spektakularnych efektów jak u dzieci czy nastolatków.

Istnieje szereg wad zgryzu, które możemy leczyć za pomocą aparatu ortodontycznego. Zaburzenia te mogą być: wrodzone, spowodowane czynnikami genetycznymi (np. jeśli mamy problemy ze zgryzem to istnieje ogromne prawdopodobieństwo, że nasze dzieci również będą się borykać z tym problemem) oraz nabyte, spowodowane zazwyczaj niewłaściwymi nawykami w dzieciństwie (ssanie kciuka, długie użytkowanie smoczka, oddychanie przez usta) czy też przedwcześnie utraconymi zębami.

Do wad zgryzu, które możemy leczyć przy udziale aparatu ortodontycznego należą:

• Tyłozgryz – przesunięcie dolnego łuku zębowego do tyłu w stosunku do górnego. Fizjologicznie zęby górne powinny być delikatnie przed zębami dolnymi, jednak w przypadku pogłębienia takiego stanu mówimy o nieprawidłowości.
• Przodozgryz – przesunięcie dolnego łuku zębowego do przodu w stosunku do górnego. W efekcie przednie zęby górne i dolne mogą się stykać w trakcie zagryzania lub też zęby dolne mogą być przesunięte przed zęby górne.
• Zgryz otwarty – zęby górne i dolne nie kontaktują się nawet podczas próby zagryzania.
• Zgryz krzyżowy – kiedy zęby dolne wysuwają się przed zęby górne, ale tylko w pewnym odcinku.
• Zgryz głęboki – kiedy zęby górne sieczne przykrywają więcej niż połowę siekaczy dolnych.
• Stłoczenia zębów – wada zgryzowa, która spowodowana jest tym, że w trakcie pojawiania się zębów w łuku nie ma dla nich wystarczająco dużo miejsca. W efekcie zęby zachodzą na siebie.
• Szparowatość – zęby sąsiednie nie kontaktują się ze sobą w efekcie czego występują pomiędzy nimi przerwy nazywane szparami.
• Zaburzenia wyrzynania – zdarza się, ze ząb stały wyrzyna się poza łukiem zębowym. Wtedy montujemy aparat aby sprowadzić go w jego prawidłowe miejsce.

Jakie są rodzaje i ile kosztuje leczenie aparatem ortodontycznym?

Obecnie na rynku występuje szereg aparatów ortodontycznych dzięki czemu jako lekarze, może zaproponować pacjentowi model dopasowany do jego potrzeb, ale też taki który nie będzie wpływał na jego komfort psychiczny. Oto lista i krótka charakterystyka aparatów jakie możemy dzisiaj nosić:

• Standardowy aparat ortodontyczny stały, ligaturowy – aparat taki posiada metalowe zamki i drut, które umieszczone na przedniej powierzchni zębów połączone są za pomocą gumowych lub metalowych ligatur. Aparat taki jest najpopularniejszym i najczęściej wybieranym modelem. Jest to też najtańszy rodzaj leczenia ze względu na niższą estetykę niż aparaty językowe czy z zamkami ceramicznymi.
• Aparat lingwalny – jest to aparat otodontyczny całkowicie niewidoczny dla osób trzecich ponieważ zamki i drut znajdują się tutaj od strony języka. Aparat taki mimo, że jest niewidoczny może powodować problemy z mówieniem, jedzeniem czy też prowadzić do poranienia języka.
• Aparat samoligaturujący – w aparacie tym obecne są specjalne zamki, które nie wymagają ligatur, aby umieszczony w nich drut nie wypadł.
• Aparaty z zamkami estetycznymi – w takich aparatach ortodontycznych zamki nie są wykonane z metalu ale z ceramiki lub specjalnego tworzywa sztucznego. W efekcie aparat ten jest mniej widoczny niż aparaty ortodontyczne z metalowymi zamkami. Jednakże należy pamiętać , że nie w każdym miejscu i dla każdego pacjenta możemy zastosować taki rodzaj zamków.
• Aparaty ortodontyczne nakładowe typu Invisaligne – jest to najnowszy trend, w którym odchodzimy od standardowo znanych aparatów z zamkami i drutami. W tej technice pacjent otrzymuje nakładkę noszoną na zębach, która jest zmieniana co pewien okres, a każda kolejna powoduje przesunięcia zęba. W odróżnieniu od aparatu ortodontcznego nakładka ta nie jest umieszczana na zębach na stałe.

A jakie są koszty założenia aparatu? Tutaj wszystko zależy od tego na jaki rodzaj aparatu się zdecydujemy. Standardowy aparat z zamkami metalowymi to cena około 1600 złotych za jeden łuk zębowy. Tak więc cena za założenia aparatu dla wszystkich zębów to około 3000 złotych.

Pamiętajmy, że jest to cena za samo założenie aparatu na zęby. Do tego niestety należy doliczyć wszystkie wizyty i zabiegi wymagane przed leczeniem ortodontycznym ( higienizacja, zdjęcia, wykonanie modeli, leczenie zachowawcze, ekstrakcje). 

Leczenie ortodontyczne aparatami stałymi  nie jest refundowane przez NFZ, stąd każda wizyta u ortodonty w trakcie noszenia aparatu jest płatna. Takie wizyty odbywają się zazwyczaj raz na miesiąc. Warto pamiętać także o potrzebie wizyt kontrolnych u ortodonty.

Pamiętajmy, że za komfort i estetykę przyjdzie nam zapłacić trochę więcej. W przypadku aparatów lingwalnych czy tych z zamkami estetycznymi ceny mogą się wahać od 2000 do nawet 3000 złotych za jeden łuk.

Jak dbać o zęby nosząc aparat?

Noszenie aparatu ortodontycznego wiąże się z wymogiem bardzo dokładnej i skrupulatnej higieny jamy ustnej. Elementy aparatu w jamie ustnej sprzyjają odkładaniu się płytki nazębnej, której usuwanie przy pomocy samej szczoteczki do zębów może być nieefektywne. Zamki, drut oraz ligatury utrudniają dotarcie do różnych powierzchni, w efekcie czego może dochodzić do rozwoju próchnicy spowodowanej zalegającymi resztkami pokarmu.  Podczas noszenia aparatu warto więc stosować się do poniższych reguł:

1. Myj zęby po każdym spożytym posiłku. Pamiętaj, że zaleganie resztek, które ławo przylegają do elementów aparatu sprzyja powstawaniu próchnicy i konieczności leczenia zębów po ściągnięciu aparatu. Jeśli nie możesz umyć zębów przepłukaj jamę ustną płynem do płukania.

2. Używaj irygatora. Irygator w odróżnieniu od szczoteczki pozwoli usunąć zalegające resztki pokarmu pomiędzy elementami aparatu.

3. Zainwestuj w szczoteczki międzyzębowe oraz nić superfloss. Szczoteczki między zębowe pozwolą ci na oczyszczanie zębów pod drutem ortodontycznym oraz pomiędzy zębami w trakcie ich przesuwania się. Takie samo zadanie spełnia specjalna nić dentystyczna – superfloss, którą łatwo wprowadzić pod drut ortodontyczny i skutecznie oczyścić wszelkie przestrzenie.

4. Nie spożywaj klejących i nadmiernie twardych pokarmów. Zęby w trakcie leczenia ortodontycznego są osłabione więc spożywanie zbyt twardych pokarmów może powodować ich uszkodzenie lub zniszczenie elementów aparatu. Klejące substancje będą pozostawać na elementach aparatu i są zazwyczaj bardzo trudne do usunięcia.

5. Pamiętaj o wizytach kontrolnych!

Autor: Dagmara Drzewiecka-Sudół