Szczoteczka do zębów, czyli coś, co każdemu z nas towarzyszy od najmłodszych lat jako najprostszy i relatywnie najtańszy sprzymierzeniec w walce o zdrowy i piękny uśmiech. Warto jednak zaznaczyć, że szczoteczka jest jedynie przedmiotem, który – nieużywany, używany zbyt krótko lub nieprawidłowo – nie pomoże, a czasami nawet zaszkodzi. Zobacz aktualną wiedzę z 2022 roku!
- Szczoteczka manualna (tradycyjna)
- Jak myć zęby szczoteczką manualną
- Jak wybrać stopień miękkości szczoteczki
- Mycie zębów dziecka
- Efektywność szczoteczek manualnych
- Szczoteczki elektryczne
- Jak myć zęby szczoteczką elektryczną
- Szczoteczki soniczne
- Podsumowanie
Szczoteczka do zębów tradycyjna (manualna)
Szczoteczka manualna, w postaci podobnej do używanych przez nas dzisiaj, znana jest od co najmniej 500 lat. Wbrew obiegowej opinii jest narzędziem wystarczającym do uzyskania perfekcyjnej czystości zębów, chociaż wymaga to nieco więcej wysiłku ze strony pacjenta niż w przypadku szczoteczek elektrycznych lub sonicznych.
Jak myć zęby szczoteczką manualną
Najbardziej istotny jest rodzaj wykonywanych ruchów. Najlepiej ustawić szczoteczkę pod kątem 45 stopni do powierzchni żujących i brzegów siecznych, a następnie wykonywać ruch wymiatający, który polega na wywinięciu główki szczoteczki w kierunku dziąseł. Wskazane jest również wykonywanie ruchów drgająco-wibrujących, które polegają na wnikaniu włókien szczoteczki w przestrzenie międzyzębowe.
W niektórych przypadkach dopuszczalne jest również wykonywanie ruchów okrężnych. Jednak metoda ta, głównie ze względu na znaczne ryzyko uszkodzenia dziąseł, zarezerwowana jest raczej dla dzieci i osób o ograniczonych zdolnościach manualnych. Natomiast absolutnie zakazane jest wykonywanie ruchów szorujących, które mogą przyczyniać się do powstawania recesji dziąseł, czyli przesunięcia poziomu dziąsła poniżej granicy szkliwno-cementowej w kierunku wierzchołka korzenia, co objawia się jako nieestetyczne zagłębienia o barwie ciemniejszej od szkliwa.
Recesja jest trudnym do leczenia defektem estetycznym (wymaga przeprowadzenia zabiegów chirurgii dziąsłowej, polegającej na przeszczepieniu fragmentu dziąsła, głównie z obszaru podniebienia) oraz może wiązać się z powstawaniem objawów nadwrażliwości na zimne, słodkie, ciepłe czy kwaśne pokarmy. Jednocześnie w przypadku wystąpienia recesji zwiększa się prawdopodobieństwo rozwoju próchnicy korzenia.
Zarazem, biorąc pod uwagę i to, że z wiekiem kość wyrostka zębodołowego zanika, a poziom dziąsła się obniża, mamy do czynienia niejako z zanikiem brodawek dziąsłowych, czyli tej części dziąsła, która występuje pomiędzy sąsiadującymi ze sobą zębami w okolicy ich szyjek. Tworzy to efekt tak zwanych czarnych trójkątów. Recesje, starcie zębów i wspomniane czarne trójkąty zdradzają wiek i na nic zdaje się w takim przypadku wydawanie fortuny na zabiegi wybielania, cementowania licówek czy koron.
Jak wybrać stopień miękkości szczoteczki
Jeśli natomiast chodzi o stopień miękkości szczoteczki, najlepsza jest szczoteczka średnio twarda. Stosowanie szczoteczek twardych, szczególnie w połączeniu z nieprawidłową technika szczotkowania (szorowanie, czyli wykonywanie ruchów poziomych), sprzyja powstawaniu recesji. Szczoteczki miękkie mogą być stosowane przez dzieci oraz osoby cierpiące na zapalenia dziąseł, szczególnie tych o charakterze wrzodziejącym (nieczęsta przypadłość, głównie dotykająca osób o znacznie obniżonej odporności – są to ludzie zarażeni wirusem HIV, WZW B i C, leczeni z powodu białaczek i pacjenci po przeszczepach narządów), a także pacjentów z chorobą przyzębia w trakcie jej zaostrzeń.
Mycie zębów dziecka
Chcąc dodać jeszcze parę słów w temacie higieny jamy ustnej u dzieci należało by wspomnieć, że dzieciom do około ósmego roku życia zęby powinni myć rodzice. Początkowo oczywiście tylko rodzice.
Następnie dobrze jest ustalić taki schemat, w którym to dziecko myje zęby samodzielnie, a następnie rodzic przeprowadza kontrolę. Wszystko dlatego, że dopóki młody człowiek nie nauczy się pisać, jego sprawność manualna uważana jest za niewystarczającą do prawidłowego utrzymania szczoteczki i – co za tym idzie – dokładnego umycia zębów. Rodzice dzieci, którzy przeżywają koszmar za każdym razem, kiedy zbliża się pora mycia zębów, mogą pomyśleć o zakupie płynów do wybarwiania płytki nazębnej (np. Plaque Agent). Środki te zawierają barwniki, które wybarwiają obecne na zębach osady płytki nazębnej na różne kolory. W zależności od producenta jest to róż, czerwień czy też granat.
Wiele szczoteczek dla dzieci jest dodatkowo wyposażona w kolorowe światełka czy aplikacje postaci z bajek.
Na nic jednak wszystkie te środki, jeżeli przykładu nie dają sami rodzice. Pamiętajmy jednocześnie, ze w zębach mlecznych (ze względu na ich słabszą mineralizację niż w przypadku zębów stałych) próchnica szerzy się w piorunującym tempie, a zębami najczęściej usuwanymi w gabinetach stomatologicznych są szóstki, czyli zęby stałe, które pojawiają się w jamie ustnej już około 5.-6. roku życia.
Efektywność szczoteczek manualnych
Badania pokazują, że teoria ma niewiele wspólnego z praktyką. Pacjenci w wieku 25-34 lat podczas mycia zębów szczoteczkami manualnymi usuwają przeciętnie tylko około 30% płytki nazębnej, a osoby po 65. roku życia około 44%. Dodatkowo mniej niż połowa pacjentów myje zęby przez wymagane 2 minuty (czas poniżej 120 s jest uznawany za zbyt krótki na prawidłowe doczyszczenie wszystkich przestrzeni, a dłuższy powoduje zmęczenie ręki i wykonywanie nieefektywnych ruchów).
Szczoteczki elektryczne
Ci, którym ciągle brakuje czasu, a także osoby, których zdolności manualne nie pozwalają na wykonywanie efektywnych ruchów wymiatających, powinni sięgnąć po szczoteczki elektryczne. Taka szczoteczka dzięki swej obrotowej okrągłej główce jest w stanie oczyścić każdą powierzchnię zęba oddzielnie, a także większość przestrzeni międzyzębowych i brzegów dziąseł. Jednocześnie, dzięki kontrolowanemu zmniejszeniu siły nacisku na ząb i dziąsło, w przeciwieństwie do szczoteczek manualnych zmniejsza ryzyko urazu dziąseł i twardych tkanek zęba. W zależności od budżetu, jaki jesteśmy w stanie przeznaczyć na zakup szczoteczki, będzie ona wyposażona w zegar odmierzający dwuminutowy czas szczotkowania. Optymalnie powinniśmy przeznaczać około 30 sekund na oczyszczanie każdej ćwiartki uzębienia, a nasze ruchy powinny koncentrować się jedynie na przyłożeniu z niewielką siłą główki szczoteczki do każdej kolejnej przestrzeni międzyzębowej.
Sprawdź czym różni się szczoteczka elektryczna od sonicznej
Mycie zębów szczoteczką elektryczną
Ruchy okrężne wykonywane szczoteczką elektryczną są zakazane. Szczoteczka elektryczna może też mieć różnorodne tryby, stosowane w zależności od potrzeb, np. tryb polerowania, masażu dziąseł czy mycia zębów u osób o zwiększonej wrażliwości szkliwa i zębiny. Z badań wynika jednoznacznie, że pacjenci użytkujący szczoteczki elektryczne usuwają płytkę nazębną od 2 do 5 razy skuteczniej od użytkowników szczoteczek manualnych. Szczoteczki elektryczne przyczyniają się również w wyższym stopniu do redukcji krwawienia dziąseł, które stanowi jeden z objawów staniu zapalnego i w dużym uproszczeniu wynika z obecności płytki nazębnej pokrywającej powierzchnie zębów.
Szczoteczki soniczne
Następną grupę stanowią szczoteczki soniczne, których działanie polega na emisji fal dźwiękowych o częstotliwości około 30 000 drgań na minutę (260 Hz). Skuteczność szczoteczek sonicznych jest porównywalna ze szczoteczkami elektrycznymi lub w niewielkim stopniu wyższa (według badań o około 10 procent). Szczoteczki te, pozornie bardzo podobne do szczoteczek elektrycznych, przypadną do gustu dzieciom jako cichsze, nieco delikatniejsze, ale też atrakcyjne dzięki subtelnie wykonywanym drganiom, a także dźwiękom i kolorom.
Sprawdź jak usunąć kamień na zębach
Podsumowanie
Niestety, higiena jamy ustnej opierająca się jedynie na wykorzystaniu szczoteczek do zębów jest niewystarczająca. Na rynku dostępny jest cały arsenał produktów do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych. Są to nici dentystyczne, których należy jednak używać ostrożnie ze względu na to, że napięta nić tnie brodawkę dziąsłową jak brzytwa, co jest niezwykle ryzykowne w przypadku pacjentów ze stłoczeniami zębów. Są to również irygatory, czyli przyrządy wtryskujące pod ciśnieniem strumień płynu, często z dodatkiem środków antyseptycznych, oraz szczoteczki międzyzębowe w wielu różnych kształtach i rozmiarach, przeznaczone dla pacjentów o szerokich przestrzeniach międzyzębowych i ze znacznym stopniem zaniku przyzębia.
Do tej samej grupy przyrządów pomocniczych należą również szczoteczki i skrobaki do utrzymywania prawidłowej higieny języka. Warto jednak wiedzieć, że nalot na języku może być wskaźnikiem wielu chorób takich jak grzybica, refluks żołądkowo-przełykowy czy płonica. Dlatego każdą niepokojącą zmianę wyglądu języka powinniśmy konsultować ze stomatologiem.
Uzupełnienie całości higieny stanowią również płyny do płukania jamy ustnej. Przy ich wyborze powinniśmy zwracać uwagę, aby nie zawierały alkoholu, gdyż to właśnie alkohol i nikotyna stanowi główną przyczynę rozwoju nowotworów jamy ustnej i gardła. Drugim składnikiem wymagającym ostrożności jest chlorheksydyna, która stanowi doskonały środek bakteriobójczy, jednak stosowana w okresie dłuższym niż 2 tygodnie może powodować przebarwienia zębów.
Autor: Aleksandra Banach
Dodaj opinię jako pierwszy.
