Liczne badania wykazały, że bakterie zasiedlające jamę ustną dziecka mają ten sam kod genetyczny, co drobnoustroje bytujące w ustach matki. Świadczy to o tym, że kobieta jest głównym dawcą mikroorganizmów. Dlatego tak ważne jest zachowanie zdrowia jamy ustnej w czasie ciąży, jak i po niej. Zobacz aktualną wiedzę z 2022 roku!
- Dlaczego to takie ważne?
- Zdrowe zęby podczas ciąży
- Jakie mogą być niepokojące objawy?
- Zęby a poród
- Leczenie stomatologiczne podczas ciąży
- Czy wymioty w ciąży psują zęby?
- Czego nie należy robić podczas ciąży?
Dlaczego tak warto dbać o zęby w ciąży?
Jak wcześniej wspomnieliśmy – matka jest źródłem bakterii próchnicowych i kamienia nazębnego dla dziecka. Dlatego obecność licznych ubytków w jej jamie ustnej zwiększa ryzyko wystąpienia próchnicy wczesnego dzieciństwa, czyli pojawienia się ubytków niedługo po wyrznięciu się pierwszych zębów mlecznych.
Dodatkowo prawdopodobieństwo rozwoju rośnie przy wczesnym zasiedleniu jamy ustnej dziecka bakteriami. Dlatego w celu uniknięcia przeniesienia na dziecko szkodliwych drobnoustrojów, lekarze propagują wśród kobiet w ciąży ideę profilaktyki pierwotnie pierwotnej. To sformułowanie polega na przeprowadzaniu zbiegów oraz instruktaży higieny jamy ustnej u kobiet w ciąży, co w przyszłości ma procentować zmniejszeniem intensywności próchnicy zębów u jej nienarodzonego dziecka i zwiększenia szansy na zdrowie.
Zobacz czym różnią się szczoteczki elektryczne od sonicznych
Stomatolog, na pierwszej wizycie kobiecie w ciąży lub jeszcze przed poczęciem, ma za zadanie oszacować intensywność próchnicy, która bezwzględnie wpływa na ryzyko rozwoju infekcji zębów u dziecka. Pod lupę brane są takie czynniki jak: liczba ubytków, wypełnień, zębów zakwalifikowanych do ekstrakcji, braki zębowe, nawyki żywieniowe i higieniczne. Niekiedy posiłkować się może na wykonywanych testach ślinowych oceniających ilość bakterii próchnicotwórczych lub jej wartości pH. Pomocna bywa także metoda wybarwiania płytki nazębnej. Sposób ten doskonale wizualizuje miejsca niedoczyszczone, które często bywają czynnikiem inicjującym powstanie zapalenia dziąseł.
Najlepszym rozwiązaniem dla przyszłej matki i jej dziecka jest poddanie się kompleksowemu leczeniu jeszcze przed poczęciem. Dzięki takiemu podejściu ograniczone będzie ryzyko wstąpienia wszelkich stanów zapalnych np. dziąseł.
Jak dbać o zęby podczas ciąży
W organizmie przyszłej matki dochodzi do licznych zmian zwiększających ryzyko wystąpienia chorób jamy ustnej. Dotyczą one głównie „burzy hormonów”, która towarzyszy temu okresowi, ale także zmian nawyków żywieniowych i często występujących wymiotów. Dlatego tak istotne jest dbanie o higienę i zdrowie jamy ustnej.
Zalecane jest szczotkowanie zębów dwa razy w ciągu dnia (po śniadaniu i kolacji) pastą zawierającą 1450 ppm fluoru, a także nitkowanie przestrzeni międzyzębowych. Oprócz tego przydatne jest stosowanie płukanek bezalkoholowych pomiędzy szczotkowaniami i po posiłku, w celu redukcji tworzenia się płytki nazębnej. Język również wymaga wykonywania czynności higienicznych – oczyszczania gumową stroną główki szczoteczki do zębów, która jest do tego przystosowana lub stosowanie specjalnych skrobaczek językowym, a w przypadku braku takich przyrządów, skuteczna jest także gaza.
Ważne jest również odbywanie regularnych wizyt kontrolnych w gabinecie stomatologicznym. Powinny one mieć miejsce co najmniej dwa razy w okresie ciąży w 3 – 4 oraz 8 miesiącu ciąży. Nie zapominajmy o kontynuowaniu ich po czasie połogu, tj. po 6 miesiącach od porodu. Należy pamiętać, aby też umówić pierwszą wizytę u stomatologa już nawet po 6 miesiącach od urodzenia dziecka.
Innymi sposobami umożliwiającymi utrzymania zdrowych zębów w trakcie trwania ciąży jest żucie gumy zawierającej ksylitol. Związek ten działa przeciwpróchnicowo, to znaczy hamuje wzrost bakterii, przez co zmniejsza się produkcja kwasów i demineralizacja twardych tkanek zębów doprowadzająca z czasem do powstania ubytków. Czynność taką należy powtarzać 2 – 3 razy dziennie przez 5 minut po posiłku. Tak prowadzona higiena jamy ustnej powinna wpłynąć na ograniczenie ryzyk związanych z późniejszymi chorobami.
Jakie mogą być niepokojące objawy
W przypadku obecności zmian chorobowych np. stany zapalne w jamie ustnej lub zaniedbań higienicznych konieczne jest wykonywanie intensywnej profilaktyki i rozpoczęcie koniecznego leczenia.
Pod wpływem zmieniającej się gospodarki hormonalnej zwiększa się podatność i nasila odpowiedź zapalna na czynnik bakteryjny zawarty w płytce nazębnej. Przy osłabionej odporności dodatkowo dochodzi do wzmocnienia problemu, co może doprowadzić do nasilenia się dolegliwości związanych z zapaleniem dziąseł i higieny jamy ustnej. Objawy, które powinny zaniepokoić kobietę w ciąży, wskazujące na rozwijające się zapalenie dziąseł, a nawet przyzębia to: zaczerwienienie, krwawienie, obrzęk, ból przy szczotkowaniu, odsłonięte szyjki zębowe, a także nadmierna ruchomość lub rozchwianie zęba. W takich stanach zapalnych konieczna jest wizyta u lekarza dentysty, który po przeprowadzeniu profesjonalnych zabiegów higienicznych i analizie zaawansowania stanu, wyda specjalne zalecenia, w celu zahamowania procesu chorobowego.
W ciągu 9 miesięcy kobieta często zmaga się z „zachciankami”, które źle wpływają na higienę jamy ustnej. Częste podjadanie między posiłkami, duże ilości słodyczy połączone z nagminnie pojawiającymi się nudnościami, wymiotami czy zgagą są czynnikiem sprzyjającym powstawaniu erozji szkliwa. Konsekwencją rozpuszczania twardych tkanek zębów jest utrata konturów szkliwa, błyszcząca lub matowa powierzchnia z zaokrąglonymi zagłębieniami oraz nadmierna przezierność (przeźroczystość) brzegów siecznych zębów.
Zęby a poród
Naukowcy donoszą, że stan zdrowia jamy ustnej wpływa na przebieg porodu. Najlepiej ten problem można zauważyć na przykładzie ubogich państw, w których higiena jamy ustnej nie jest wystarczająca.
Według badań kobiety z poważnymi chorobami przyzębia nawet w 30% dotykają komplikację związane z przedwczesnym porodem, poronieniem lub śmiercią noworodka. Dodatkowo stopień rozwoju paradontopatii ma bezpośredni wpływ na możliwość wystąpienia powikłań w czasie porodu. Innym ważnym skutkiem braku odpowiedniej higieny jamy ustnej jest niska masa urodzeniowa dziecka. Stan ten również ściśle wiąże się z chorobami przyzębia matki.
Czynnikiem sprawczym jest przedostanie się do krwiobiegu bakterii oraz ich toksyn, które bytują w miejscach występowania stanów zapalnych jamy ustnej.
Leczenie stomatologiczne w trakcie ciąży
Jeżeli jest to możliwe, leczenie stomatologiczne powinno zostać ograniczone w trakcie pierwszego trymestru ciąży. Spowodowane jest to występowaniem zwiększonego ryzyka poronień oraz złego samopoczucia pacjentek (mdłości, wymioty, zmęczenie). Bezpiecznie leczenie można przeprowadzać między 13 a 21 tygodniem ciąży (drugi trymestr). Wówczas możliwe jest także wykonanie znieczulenia miejscowego, co dodatkowo zwiększy komfort przyszłej mamy.
Konieczne jest odbycie minimum dwóch wizyt kontrolnych, podczas których wdrożona zostanie profilaktyka fluorkowa, usunięte zostaną złogi nazębne (scaling) oraz przeprowadzone zostaną wszelkie zabiegi lecznicze.
W przypadku występowania wielu ognisk próchnicy, lekarz dentysta może podjąć decyzję o konieczności dwuetapowego leczenia, tj. częściowego opracowania wszystkich ubytków z czasowym ich wypełnieniem, które po porodzie zostanie wymienione na wypełnienie stałe. Leczeniu również podlegają wszelkie stany ostre (bez względu na trymestr ciąży), objawiające się obrzękiem, gorączką, bólem. Bez przeszkód wykonana może być ekstrakcja lub leczenie endodontyczne.
Należy pamiętać, że większe ryzyko wystąpienia powikłań zagrażających zdrowiu i życiu matki oraz dziecka, jest zaniechanie jakichkolwiek działań leczniczych w każdym trymestrze ciąży!
Czy wymioty w ciąży psują zęby?
Duża część przyszłych mam zmaga się z porannymi mdłościami, wymiotami czy nawracającą zgagą. Stany te doprowadzają do powstawania wcześniej wspomnianej erozji. Aby zapobiec jej, poleca się spożywanie w ciągu dnia pokarmów o małej zawartości białka, np. serów, a także unikanie produktów z wysoką zawartością cukru. Pomocne jest przepłukiwanie jamy ustnej roztworem sody oczyszczonej, która podwyższając pH, chroni szkliwo przed rozpuszczaniem. Zabronione jest szczotkowanie zębów bezpośrednio po wystąpieniu wymiotów, należy odczekać minimum 30 minut.
Czego nie należy robić w czasie ciąży?
Kobietom w ciąży zaleca się odroczenie leczenia protetycznego, ortodontycznego oraz planowych zabiegów chirurgicznych, np. implantacji czy operacyjnego usuwania zębów.
Pomimo że stomatologiczna diagnostyka radiologiczna uważana jest za bezpieczną, nie zaleca się wykonywania zdjęć rentgenowskich w czasie trwania ciąży. Powinny one być wykonywany tylko w sytuacjach, kiedy są niezbędne do postawienia prawidłowej diagnozy lub leczenia. Wówczas ciężarna musi być zabezpieczona ołowianym fartuchem oraz kołnierzem na szyję.
Autor: Anna Religa
Zobacz inne artykuły:
Czy iść do stomatologa w trakcie epidemii koronawirusa
Dodaj opinię jako pierwszy.
