Pojawiają się w pierwszych miesiącach życia dziecka, a po kilku latach ulegają naturalnej wymianie – mowa o zębach mlecznych. Zapoznaj się z najświeższą wiedzą z 2022 roku!
Spis treści:
- Czym są zęby mleczne
- Kiedy pojawiają się zęby mleczne
- Ile jest zębów mlecznych
- Jak są zbudowane zęby mleczne?
- Jak dbać o zęby mleczne
- Kiedy wypadają mleczaki
Czym są zęby mleczne?
Są to pierwsze dziecka, które pojawiają się już w okresie płodowym. Natomiast ich wyżynanie możemy zaobserwować już od 2. miesiąca. Zazwyczaj pierwszy ząb pojawia się w 6. miesiącu życia dziecka.
Kiedy pojawiają się zęby mleczne?
Zęby mleczne, popularnie nazywane „mleczakami”, zaczynają kształtować się już w 6-7 tygodniu życia płodowego. Noworodek nie posiada uzębienia. Dopiero około 6. miesiąca życia jako pierwsze wyrzynają się siekacze przyśrodkowe żuchwy, potocznie nazywane „jedynkami dolnymi”.
Potem pojawiają się jedynki górne, dwójki dolne, następnie górne. W dalszym ciągu, pomiędzy 10. a 18. miesiącem życia, w jamie ustnej niemowlęcia ukazują się pierwsze trzonowce szczęki i żuchwy.
Wolna przestrzeń pomiędzy dwójkami a czwórkami zostaje wypełniona przez kły po 15. miesiącu. Jako ostatnie jednocześnie pojawiają się drugie trzonowce górne i dolne.
Ile jest zębów mlecznych?
Ząbkowanie zakończone jest po 30. miesiącu życia. Dziecko powinno mieć wówczas cały komplet uzębienia mlecznego, czyli w sumie 20 zębów:
- 8 siekaczy,
- 4 kły,
- 8 trzonowców.
Jak zbudowane są zęby mleczne?
Mleczaki znacznie różnią się budową od zębów stałych, czyli tych, które jako drugie pojawiają się w jamie ustnej i powinny służyć każdemu z nas do śmierci.
Zęby mleczne są znacznie mniejsze. Korony – części zębów widoczne w ustach, mają niebieskobiałą barwę, są stosunkowo niskie oraz szerokie (beczułkowate). Ich powierzchnia jest gładka, mają małe guzki, pomiędzy którymi istnieją płytkie zagłębienia.
Zęby szczęki i żuchwy kontaktują się ze sobą całymi powierzchniami, choć niekiedy po ząbkowaniu spotykane są tzw. szpary małpie – fizjologiczne wolne przestrzenie za siekaczami w szczęce oraz kłami w żuchwie. Każdy ząb przedni, tj. siekacz i kieł, ma jeden długi i wąski korzeń. Trzonowce szczęki mają trzy, a żuchwy dwa krótsze korzenie, ułożone rozstawnie, dzięki czemu dokładnie obejmują rozwijający się zawiązek zęba stałego.
Bliskie sąsiedztwo tych dwóch rodzajów uzębienia jest częstą przyczyną występowania wad rozwojowych zębów stałych. Ząb mleczny, kiedy ulega urazowi lub silnemu zniszczeniu próchnicowemu, stanowi prostą drogę dla bakterii do zawiązka.
Ząb stały jeszcze przed wyrznięciem ulega uszkodzeniu, które często widać dopiero po wymianie uzębienia. Objawiać się to może występowaniem zmętnień szkliwa (skrajnie zewnętrznej i najtwardszej tkanki pokrywającej koronę zęba), dołkami lub przebarwieniami, a w ekstremalnych przypadkach nawet deformacjami korony zęba stałego.
Zęby szczęki czy żuchwy kontaktują się ze sobą całymi powierzchniami. Niekiedy po ząbkowaniu spotyka są szpary małpie – fizjologiczne wolne przestrzenie za siekaczami w szczęce oraz kłami w żuchwie. Każdy ząb przedni, tj. siekacze i kły, ma jeden długi i wąski korzeń.
Trzonowce szczęki posiadają trzy, a żuchwy dwa krótsze korzenie, które są rozstawnie ułożone, dzięki czemu dokładnie obejmują rozwijający się zawiązek zęba stałego. Bliskie sąsiedztwo tych dwóch rodzajów uzębienia, jest częstą przyczyną występowania wad rozwojowych zębów stałych. Ząb mleczny, kiedy ulega urazowi lub silnemu zniszczeniu próchnicowemu, stanowi prostą drogę dla bakterii do zawiązka.
Ząb stały, jeszcze przed wyrzynięciem, ulega uszkodzeniu, które często obserwowane jest dopiero po wymianie uzębienia. Objawiać się to może występowaniem zmętnień szkliwa (najbardziej zewnętrznej i najtwardszej tkanki pokrywającej koronę zęba), dołkami lub przebarwieniami, a w skrajnych przypadkach nawet deformacjami korony zęba stałego.
Jak dbać o zęby mleczne?
Aby dziecko mogło cieszyć się zdrowym uśmiechem zębów mlecznych, należy zwracać staranną uwagę na zachowanie higieny jego jamy ustnej. Musi o nią dbać także kobieta ciężarna.
W chwili narodzin dziecko ma jałową, czyli pozbawioną drobnoustrojów jamę ustną. Badania naukowe dowiodły, że profil genetyczny bakterii wywołujących próchnicę jest u matki i dziecka ten sam, tzn. matka jest głównym przekazicielem drobnoustrojów.
Dlatego tak ważne jest, aby kobiety w ciąży przez cały jej okres, ale także długo po porodzie restrykcyjnie przestrzegały zasad higieny jamy ustnej oraz zgłaszały się na wizyty kontrolne do lekarzy dentystów!
Po narodzinach należy raz dziennie, najlepiej po wieczornym karmieniu, jałową gazą nawiniętą na palec i nasączoną przegotowaną, letnią wodą przetrzeć wały dziąsłowe dziecka. Takie zabiegi warto powtarzać do momentu wyrznięcia się pierwszego zęba.
Wówczas należy szczoteczką o małej główce oraz pastą zawierającą 1000 ppm jonów fluoru, nałożoną w śladowej ilości (delikatnie posmarowane włosie szczoteczki) do 3. roku życia, a następnie w wieku 3-6 lat w ilości odpowiadającej wielkości ziarna grochu, szczotkować zęby (zawsze robią to rodzice!) dwa razy dziennie – rano po śniadaniu oraz wieczorem po ostatnim posiłku.
Zobacz jakie są szczoteczki dla dzieci
Ważną składową higieny jest przestrzeganie prawidłowych zasad odżywiania. Nie należy zamaczać dziecku smoczka w słodkich napojach, aby szybciej się uspokoiło, ani podawać (zwłaszcza w czasie snu) słodzonych soków czy herbat!
Podczas snu ilość produkowanej śliny spada, przez co dochodzi do zalegania resztek przyjmowanych płynów i pokarmów, a w konsekwencji rozwoju próchnicy wczesnego dzieciństwa (dawniej nazywanej próchnicą butelkową) o piorunująco szybkim przebiegu, która obejmuje swym zasięgiem wargowe powierzchnie zębów przednich przed 3. rokiem życia.
Jeżeli dziecko zgłasza pragnienie po wieczornym szczotkowaniu, zalecane jest podawanie wody, która powinna stanowić główny rodzaj przyjmowanych przez dziecko płynów. Pamiętajmy też, że każda woda smakowa zawiera w swym składzie cukier!
Rekomendowane jest także podawanie dziecku pokarmów o różnych konsystencjach i unikanie papkowatych dań. Poprzez żucie i gryzienie twardych produktów (marchew, jabłko, skórka chleba) dochodzi do stymulacji rozwoju żuchwy i szczęki, a zarazem samooczyszczania się uzębienia.
Już nawet w 6. miesiącu życia warto zabrać dziecko na pierwszą wizytę do dentysty na wizytę adaptacyjną. Dzięki temu można uniknąć strachu dziecka a nawet i potencjalnej próchnicy.
Możliwe, że stomatolog podczas pierwszej wizyty znajdzie zęby nadające się do lakowania zębów u dziecka.
Kiedy wypadają mleczaki?
Wymiana uzębienia mlecznego na stałe zaczyna się około 5.-7. roku życia. 2-4 lata wcześniej rozpoczyna się fizjologiczna resorpcja, czyli rozpuszczanie korzeni zębów mlecznych. Dziecko traci najpierw siekacze przyśrodkowe żuchwy, które – zważywszy na wcześniejszą resorpcję – są jedynie koronami tych zębów.
Około 13. roku życia nastolatek, powinien utracić swoje ostatnie zęby mleczne – drugie trzonowce w żuchwie.
Serdecznie zachęcamy do zapoznania się ze wskazówkami opracowanymi przez Polskie Towarzystwo Stomatologii Dziecięcej.
Bibliografia:
- S. Majewski, Kształtowanie się układu stomatognatycznego w rozwoju osobniczym człowieka [w:] Gnatofizjologia stomatologiczna: normy okluzji i funkcje układu stomatognatycznego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007.
- A.C. Cameron, R.P. Widmer, Stomatologia dziecięca, wyd. Urban&Partner, 2012.
- Materiały własne.
Autor: Anna Religa
Dodaj opinię jako pierwszy.
