Z wiekiem nasze zęby i dziąsła zmieniają się, w efekcie czego może dochodzić do obsuwania tkanek i odsłaniania fragmentów zęba. Takie zęby zazwyczaj wyglądają na dłuższe niż pozostałe w łuku. Stan taki nazywamy recesją dziąseł a jest on spowodowany szeregiem czynników – od błędnych nawyków higienicznych przez uraz zgryzowy czy uwarunkowania genetyczne. Stan taki może powodować nadwrażliwość zębów jak również w skrajnych przypadkach być powodem utraty zęba. Dlatego też nie można bagatelizować jakichkolwiek objawów i należy zgłosić się do swojego stomatologa jak najszybciej. Zapoznaj się z aktualną wiedzą z 2022 roku!
Czym są recesje dziąseł?
W jamie ustnej oprócz zębów oraz języka występują również tkanki miękkie otaczające ząb i utrzymujące go w zębodole nazywane przyzębiem. W jego skład wchodzi między innymi dziąsło pokrywające szyjki zębów i posiadające odpowiedni kształt oraz grubość. W wyniku różnorakich czynników, o których opowiem dalej, dziąsło to może zacząć się przesuwać w kierunku dowierzchołkowym, w efekcie czego dochodzi do obnażenia szyjki zębów oraz struktur , które w odróżnieniu od korony zęba, pokrytej szkliwem, są zdecydowanie mniej odporne na próchnicę. O recesji mówimy więc w sytuacji gdy miejsca, które powinny być pokryte dziąsłem, jak ząb czy czasem nawet kość wyrostka zębodołowego, zostają odkryte. Ubytek taki może mieć miejsce zarówno na policzkowej jak i językowej stronie zębów. Dodatkowo w wyniku obniżania dziąseł dochodzi do powstawania jego ubytków w przestrzeniach międzyzębowych i zanikania brodawek dziąsłowych, które występują pomiędzy sąsiednimi zębami.
Recesje dziąsłowe powodują nie tylko zaburzenia estetyki (wydłużanie koron zębów, zanik brodawek dziąsłowych powodujący powstawanie czarnych trójkątów pomiędzy zębami), ale wpływają na wzmożone odczuwanie bodźców zimnych, mechanicznych (wrażliwość podczas dotyku czy szczotkowania) czy chemicznych (kwaśne, słodkie).
Przyczyny recesji dziąsłowych.
Lekarze wyróżniają szereg czynników, które mogą powodować pojawienie się oraz postępowanie recesji dziąseł. Za uwarunkowania rozwojowe, które predysponują nas do występowania tego zaburzenia uważa się:
- Cienką blaszkę kostną, która pokrywa korzeń dziąsła lub jej całkowity brak.
- Cienki fenotyp dziąsła oznaczający dziąsło wąski, słabo odporne na urazy o małej ilości tkanki miękkiej.
- Nieprawidłowy przyczep wędzidełek powodujący odciąganie dziąsła.
- Płytki przedsionek jamy ustnej.
- Zaburzenia zębowe, w tym stłoczenia, rotacje czy zbyt doprzedsionkowe ustawienie zębów.
Oprócz czynników anatomicznych, zazwyczaj uwarunkowanych genetycznie, do powstania recesji często niezbędne są dodatkowe czynniki. Dopiero połączenia czynników anatomicznych z innymi elementami prowadzi do wywołania i postępowania recesji.
Do czynników dodatkowych należą:
Błędne nawyki szczotkowania. – Przyczyną recesji jest zbyt intensywne i urazowe szczotkowanie. Pacjenci przykładają zbyt dużą siłę w trakcie szczotkowania lub myją zęby po kilkanaście razy dziennie. Innym powodem może być używanie zbyt twardej szczoteczki do zębów, która zamiast masować nasze dziąsła w trakcie szczotkowania powoduje silny uraz miękkich tkanek. Ważne jest również jaką techniką szczotkujemy. Jeśli używamy ruchów poziomych z silnym naciskiem, ale w okolicy dziąsła to będzie ono reagowało obronnie.
Przewlekłe stany zapalne. – Choroby dziąseł lub przyzębia, które są nieleczone powodują pogłębianie się kieszeni dziąsłowych i w efekcie oduswanie się dziąsła od powierzchni zęba. Do chorób, które należy wziąć pod uwagę należy na przykład zapalenie dziąseł spowodowane zaniedbaniem higieny lub zapalenia przyzębia, przewlekłe i agresywne. Ważne jest również częste wykonywanie higienizacji, ponieważ jej brak powoduje odkładanie się kamienia i w efekcie również zapalenie dziąseł.
Przeciążenia zgryzowe. – W przypadku stłoczeń lub innych zaburzeń zgryzowych na ząb wywoływana jest większa siła niż powinna. W efekcie tego dochodzi do przeciążeń aparatu utrzymującego ząb w zębodole. Prowadzi to do powstawania ubytków w tkankach w tym recesji.
Aparaty ortodontyczne. – Zamki ortodontyczne przyklejone na powierzchni zębów mogą działać drażniąco na dziąsło w ich sąsiedztwie. W efekcie tego dziąsło będzie się odsuwać, aby uniknąć podrażnień.
Jak często mamy do czynienia z recesjami dziąsłowymi?
Recesje mogą występować w każdym wieku, zarówno u dorosłych jak i dzieci, jednak częstość ich występowania znacząco wzrasta z wiekiem pacjenta. Najczęściej występują one u starszych mężczyzn. Dużo częściej obserwujemy pojedyncze recesje na zębach niż na całej grupie czyli tak zwane recesje mnogie. Taki typ recesji pojawia się zazwyczaj po 40-50 roku życia. Recesje obejmują najczęściej zęby przednie ze zdecydowaną tendencją do pojawiania się w szczęce.
Objawy recesji oraz co zrobić gdy zauważę je u siebie?
Pierwszym i znaczącym objawem jest wydłużanie się zęba, lub ich grupy, w stosunku do sąsiadów. Zdecydowanie można uznać, że jest to defekt estetyczny. Innym objawem jest wspomniane wcześniej pojawiania się czarnych trójkątów pomiędzy zębami, których przyczyną jest zanikanie brodawki dziąsłowej w tym miejscu. Ząb, na którym zauważymy recesję bardziej od innych narażony jest na powstawanie ubytków próchnicowych – stąd często ciemne zmiany będące ubytkiem tkanki zęba w okolicy obnażonego dziąsła. Objaw jaki pojawia się najczęściej u osób z recesjami to duża nadwrażliwość w owej okolicy. W wyniku odsuwania się dziąseł dochodzi do obnażenia tkanek zęba, które reagują bólem na zimno, dotyk czy słodki pokarm. Dodatkowo ze względu na porowatą strukturę odsłoniętych tkanek dochodzi do szybszego odkładania się kamienia nazębnego i trudniejszego oczyszczania tych miejsc w trakcie szczotkowania.
Co zrobić jeśli zauważymy takie objawy u siebie? Tak naprawdę w sprawie recesji samodzielnie nie wiele możemy zrobić. W takim wypadku najlepiej od razu udać się do lekarza, który stwierdzi przyczynę oraz poinstruuje nas o dalszym leczeniu.
Metody leczenia
W przypadku recesji dziąsłowych leczenie zawsze zaczynamy od usunięcia czynników uszkadzających. W takim wypadku należy zadbać o odpowiednią higienę, wyleczyć wszelkie stany zapalne w jamie ustnej oraz wykonać profesjonalną higienizację dzięki, której usuniemy kamień nazębny. Warto również poprosić naszego dentystę o poinstruowanie w sprawie prawidłowego szczotkowania oraz polecenie wartej zakupu szczoteczki w naszej sytuacji. Jeśli przyczyną naszego problemu są wady zgryzowe jedynym rozwiązaniem może być rozpoczęcie leczenia ortodontycznego.
W przypadku głębokich recesji dedykowaną metodą jest pokrywanie ich przeszczepem tkankowym. Ta chirurgiczna metoda polega na pobraniu przeszczepu z jamy ustnej i pokryciu odsłoniętych zębów takim fragmentem tkanki. Przeszczep może być pobrany z podniebienia lub wyrostka zębodołowego. Inną metodą jest zastosowanie sterowanej regeneracji tkanek i wykorzystanie specjalnych membran.
Tak naprawdę powodzenie takiego zabiegu zależy od klasy i głębokości recesji oraz naszego stanu uzębienia. O tym, jak długo uda nam się zachować efekt zabiegu decyduje to, czy ubytek dziąsła odbywa się równocześnie z ubytkiem kości, czy mamy zanik brodawki międzyzębowej oraz jaka liczba zębów jest objęta recesją. W bardzo wielu wypadkach po zabiegu chirurgicznym oraz wyeliminowaniu czynników uszkadzających udaje się zachować efekty na bardzo długo.
Co robić po leczeniu, aby jak najdłużej zachować jego efekt?
Tak, jak w przypadku większości zabiegów stomatologicznych ogromny wpływ na utrzymanie efektów leczenia ma prawidłowa higiena jamy ustnej. Odpowiednia technika szczotkowania oraz regularne zabiegi higienizacji pozwalają uniknąć stanów zapalnych dziąseł przyczyniających się w dużej mierze do ich recesji. Ważne jest również zadbanie o swój zgryz i wyeliminowanie szkodliwych nawyków.
Bibliografia:
https://podyplomie.pl/stomatologia/23336,recesje-dziaslowe-etiopatogeneza-profilaktyka-i-leczenie
https://www.magazyn-stomatologiczny.pl/a4042/Jak-postapic-w-przypadku-recesji-dziaslowych-.html/m62
PERIODONTOLOGIA WSPÓŁCZESNA Górska /red./ R. Konopka /red, rok wydania 2013, wydawnictwo: Med Tour Press International
Dodaj opinię jako pierwszy.